"Το παιδί μου δε λέει κάποια γράμματα.": Αρθρωτική και φωνολογική διαταραχή

Πολύ συχνά, ακούμε παιδιά να λένε "σέλω αντί για "θέλω" και "νελό" αντί για "νερό" και γονείς να τους λένε "πες το σωστά". Ωστόσο, τα παιδιά αδυνατούν να το πουν σωστά και ενδεχομένως να έρχονται αντιμέτωπα με απογοήτευση και λύπη για την αδυναμία τους αυτή. Κάπως έτσι, οι γονείς αναζητούν τη βοήθεια ενός λογοθεραπευτή και έρχονται αντιμέτωποι με τον όρο «αρθρωτική διαταραχή» ή «φωνολογική διαταραχή». 

 

 

Όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες με φωνήματα σε ηλικίες που αυτές θα έπρεπε να έχουν ξεπεραστεί, τότε μιλάμε για αρθρωτικές και φωνολογικές διαταραχές. Πρόκειται για δυσκολίες στην κατανόηση, επεξεργασία και απόδοση των ήχων του φωνολογικού συστήματος της γλώσσας. Οι δυσκολίες αυτές, έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία προβλημάτων στο λόγο, με τη μορφή δυσκατάληπτης ομιλίας. 

 

 

Τι είναι η αρθρωτική διαταραχή ή διαταραχή άρθρωσης;

 

Η διαταραχή άρθρωσης είναι η αδυναμία του παιδιού να παράγει σωστά κάποιους μεμονωμένους ήχους. Μερικά παραδείγματα:

• Νελό αντί νερό, λόδα αντί ρόδα
• Σέλω αντί θέλω, σάλασσα αντί θαλασσα
• Ζίνω αντί δίνω, ζέμα αντί δέμα
• Θύκο αντί σύκο, λάθπη αντί λάσπη

 

 

Τι είναι η φωνολογική διαταραχή;

 

Η φωνολογική διαταραχή είναι όταν το παιδί μπορεί να παράγει σωστά τον ήχο μεμονωμένα, αλλά το χρησιμοποιεί λάθος μέσα στη λέξη.

Μερικά παραδείγματα:

• Λάπα αντί ντουλάπα, εγάλο αντί μεγάλο
• Τίτι αντί για σπίτι, τάτα αντί κότα
• Καότο αντί καρότο, πίτι αντί σπίτι
• Φάλασσα αντί θάλασα
• Βέντρο αντί δέντρο
• Βλιβίο αντί βιβλίο

 

Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;

 

Υπάρχει ένα χρονικό διάστημα, μέχρι το οποίο μπορούμε να επιτρέψουμε κάποια αρθρωτικά λάθη. Για να το προσδιορίσουμε, είσαι σημαντικό να γνωρίζουμε σε ποια ηλικία αναμένουμε να κατακτηθεί το κάθε φώνημα.

 

Ηλικίες κατάκτησης φωνημάτων και συμπλεγμάτων 

(Έρευνα Πανελλήνιου Συλλόγου Λογοπεδικών)

 

2.6-3.0: γ, γκ, κ, κια, μ, π, μπ, τ, 

3.0-3.6: β, ν, ντ, χ, χια, για, 

3.6-4.0: ζ, λ, σ, φ, σπ, πλ, κλ, βλ, κν, πν, βγ

4.0-4.6: θ, δ, λια, ξ, ψ, φλ, στ, σκ, σχ, χτ, τρ, κρ, δγ, ζμ, μν

4.6-5.0: τσ, τζ, σφ, βρ, ντρ, χν, ζγ, φτ

5.0-5.6: γλ, γρ, στρ

5.6-6.0: ρ, δρ, θρ, χτρ

 

Τα προαναφερθέντα ορόσημα, παρουσιάζουν φυσικά και αποκλίσεις, καθώς δεν λαμβάνεται υπόψη η μοναδικότητα κάθε παιδιού. Κάθε παιδί ακολουθεί διαφορετική πορεία ανάπτυξης και έχει τα δικά του χρονολογικά ορόσημα κατάκτησης φωνημάτων και συμπλεγμάτων. Πρακτικά, αυτό θα το καταλαβαίναμε, παρατηρώντας ένα παιδί το οποίο είναι 4ετών και χρησιμοποιεί το ρ σε όλες τις λέξεις, ενώ ένα παιδί 5 ετών δεν έχει κατακτήσει ακόμα το φώνημα αυτό και κάνει λογοθεραπεία.

Η ηλικία των 3,5-4 ετών, είναι μία καθοριστική ηλικία της μετέπειτα εξέλιξης του παιδιού, καθώς σε εκείνη την ηλικία, παρατηρείται ραγδαία ανάπτυξη του λεξιλογίου. Η έγκαιρη αποκατάσταση δυσκολιών, θα βοηθήσει το παιδί να καλύψει τυχόν ελλείμματα και ενδεχομένως να προλάβει τη δημιουργία νέων δυσκολιών. Συχνά, παρατηρείται περιορισμένο λεξιλόγιο σε παιδιά με αρθρωτικές ή φωνολογικές διαταραχές, καθώς χρησιμοποιούν μόνο λέξεις οικείες και εύκολες, ενώ αποφεύγουν νέες λέξεις που τους δυσκολεύουν. Τέλος, φωνολογικές διαταραχές στην προσχολική ηλικία, φαίνεται συχνά να συνδέονται με μαθησιακές δυσκολίες. Για το λόγο αυτό, συστήνεται έντονα η αποκατάστασή τους πριν την ένταξη στην Α Δημοτικού. Ας θυμόμαστε, ότι δυσκολίες στον προφορικό λόγο επηρεάζουν άμεσα το γραπτό λόγο. Για παράδειγμα, ένα παιδί που λέει δάζο αντί βάζο, θα γράψει επίσης, δάζο.

Πώς γίνεται η αξιολόγηση λογοθεραπείας;

Ο λογοθεραπευτής αρχικά, εξετάζει τους στοματοπροσωπικούς μύες (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα, παρειές) για τυχόν αποκλίσεις και ύστερα αξιολογεί το λόγο. Χρησιμοποιείται παιγνιώδης προσέγγιση, ώστε να μειωθεί τυχόν ανησυχία του παιδιού. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται παιχνίδια, εικόνες, άτυπα τεστ, παρατήρηση μέσω παιχνιδιού κ.α., εξατομικευμένα, ώστε να παρατηρήσει και να καταγράψει τις δυσκολίες του παιδιού. Ελέγχεται η κατάκτηση των φωνημάτων ξεχωριστά σε αρχική, μεσαία και τελική θέση. Πραγματοποιείται διαφοροδιάγνωση μεταξύ αρθρωτικών και φωνολογικών διαταραχών, οι οποίες πολλές φορές συνυπάρχουν. 

 

Πώς γίνεται η παρέμβαση;

Αφού έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, ο λογοθεραπευτής διαμορφώνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, θέτοντας στόχους που πρέπει να κατακτηθούν. Το πρόγραμμα οφείλει να είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Συχνά, πραγματοποιούνται αναπροσαρμογές, κατά τη διάρκεια εφαρμογής του. Για να βελτιωθούν τα αρθρωτικά και τα φωνολογικά λάθη, στόχος είναι το παιδί να αποκτήσει την ικανότητα να χρησιμοποιεί σωστά τα φωνήματα αυθόρμητη ομιλία του. Όσο απλό κι αν ακούγεται αυτό, δυστυχώς δεν είναι. Είναι μία σύνθετη διαδικασία, που χρειάζεται χρόνο, υπομονή και προσπάθεια και επηρεάζεται από πολλούς αστάθμητους παράγοντες. Η συνηθέστερη μέθοδος αποκατάστασης, περιλαμβάνει την εκμάθηση του ήχου μεμονωμένα, την εξάσκηση σε συλλαβές, ψευδολέξεις, λέξεις, φράσεις/προτάσεις και τέλος, στην αυθόρμητη ομιλία. Η παρέμβαση πραγματοποιείται σε τακτική εβδομαδιαία βάση, η οποία συστήνεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού.

Εάν παρατηρείται αποκλίσεις στην άρθρωση των φωνημάτων ή λάθη στην ομιλία του παιδιού σας, είναι ωφέλιμο να αναζητήσετε τις εξατομικευμένες συμβουλές ενός λογοθεραπευτή.

 

Ανθολόγιο
Κέντρο Ειδικών Θεραπειών
Αισχύλου 17, Αιγάλεω
Τηλ: 2114236052 
email: anthologio_aigaleo@yahoo.com

Follow us