Βλέπω, διακρίνω, επεξεργάζομαι, κατανοώ. Ο ρόλος της οπτικής αντίληψης στη μάθηση.

Οπτική αντίληψη είναι το σύνολο των δεξιοτήτων που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή οπτικών πληροφοριών, τις αποκωδικοποίησή τους και κατ’ επέκταση την ερμηνεία τους. Πιο απλά; Βλέπω, παρακολουθώ, επεξεργάζομαι, κατανοώ οπτικές πληροφορίες.

Αυτή, η τόσο δεδομένη, ενδεχομένως, δεξιότητα, είναι αυτή που συμβάλει στην κατανόηση του κόσμου και φυσικά συμβάλει στην απόκτηση γνώσεων! Καθημερινά, χρησιμοποιούμε τη δεξιότητα της οπτικής αντίληψης για να μαγειρέψουμε, να καθαρίσουμε, να πάμε στο σχολείο, να εργαστούμε κ.λπ. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, τη σημασία της, αλλά και το τι δυσκολίες μπορεί να προκαλέσει η απουσία των δεξιοτήτων οπτικής αντίληψης.

 Η οπτική αντίληψη είναι άμεσα εξαρτώμενη από τη λειτουργία του Κεντρικού Νευρικού συστήματος. Για το λόγο αυτό, σχετίζεται άμεσα τόσο με τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού όσο και με τη διαδικασία της μάθησης. 

  Η οπτική αντίληψη θα μπορούσε να χωριστεί σε τρεις βασικές κατηγορίες:

1. Οπτικοχωρικές δεξιότητες: Δεξιότητες κατανόησης χωρικών εννοιών και εννοιών κατεύθυνσης, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την ικανότητα οργάνωσης του οπτικού χώρου. Ένα παιδί με οπτικοχωρικές δυσκολίες μπορεί να:

• Παρουσιάζει έλλειψη συντονισμού και ισορροπίας
• Δυσκολία διάκρισης δεξιού-αριστερού
• Αντιστροφή γραμμάτων και αριθμών
• Μην χρησιμοποιεί υποστηρικτικά το άλλο του χέρι όταν γράφει ή αντιγράφει
• Γυρίζει το σώμα του όταν γράφει ή αντιγράφει

2. Οπτική διάκριση: Δεξιότητα που σχετίζεται με την αναγνώριση, την ταξινόμηση, την οργάνωση και την ανάκληση οπτικών πληροφοριών. Ένα παιδί με δυσκολίες στην οπτική διάκριση μπορεί να:

• Δυσκολεύεται να μάθει την αλφαβήτα
• Δυσκολεύεται στην αναγνώριση λέξεων, ακόμα κι όταν επαναλαμβάνονται στην ίδια σελίδα π.χ. μπορεί να διαβάσει σωστά τη λέξη "πείνα" σε μία πρόταση και να τη διαβάσει "πένα" μερικές γραμμές πιο κάτω
• Μπερδεύει λέξεις που ξεκινούν με την ίδια συλλαβή στην ανάγνωση
• Δυσκολεύεται στην κατηγοριοποίηση αντικειμένων
• Δυσκολεύεται στο να θυμάται και να γράφει γράμματα και αριθμούς
• Δυσκολεύεται στην κατανόηση εντολών
• Εμφανίζει διάσπαση προσοχής 
• Εμφανίζει υπερκινητικότητα

Η οπτική διάκριση περιλαμβάνει τις εξής υποκατηγορίες:

• Διάκριση εικόνας-φόντου: Η ικανότητα διάκρισης μιας οπτικής μορφής/ενός αντικειμένου σε ένα πολύπλοκο φόντο. Αυτή η δεξιότητα επιτρέπει στο παιδί να επικεντρώνεται γρήγορα στις σημαντικές πλευρές μιας οπτικής εικόνας. Ένα παιδί με δυσκολίες διάκρισης εικόνας-φόντου πιθανόν, να δυσκολεύεται στη διαδικασία μάθησης όταν υπάρχουν πολλές λέξεις στο κείμενο που πρέπει να διαβάσουν ή όταν υπάρχουν και άλλες εικόνες στις σελίδες. Συχνά, χάνουν το σημείο όπου βρίσκονταν όταν πραγματοποιούν μία εργασία ή χάνουν τη γραμμή όταν διαβάζουν. 

• Οπτική σταθερότητα σχήματος: Η οπτική σταθερότητα σχήματος είναι η ικανότητα αναγνώρισης ενός αντικειμένου, ακόμα κι αν διαφέρει σε σχήμα, μέγεθος, υλικό, τοποθεσία και προσανατολισμό. Η δεξιότητα αυτή επιτρέπει στο παιδί να αναγνωρίζει την κούκλα, όταν είναι μεγάλη ή μικρή, πλαστική ή ξύλινη, πάνω στο τραπέζι ή μέσα στο κουτί, με το κεφάλι προς τα κάτω ή ξαπλωμένη, καθώς και το γράμμα "Α" όταν είναι κεφαλαίο ή μικρό, μπλε ή κίτρινο, χειρόγραφο ή στον υπολογιστή.  

• Οπτικό κλείσιμο: Το οπτικό κλείσιμο αφορά στην ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει σχέδια ή αντικείμενα από τα οποία λείπουν κομμάτια ή παρουσιάζονται ημιτελή. Είναι αυτή η ικανότητα, η οποία επιτρέπει στο βρέφος να εντοπίσει το μπιμπερό του όταν αυτό είναι μερικώς κρυμμένο κάτω από την κουβέρτα, καθώς και στον ενήλικα να διαβάσει γρήγορα "σαρώνοντας" τις λέξεις σε ένα κείμενο. Δυσκολίες στο οπτικό κλείσιμο μπορεί να σχετίζονται με δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή.

• Οπτική μνήμη: Η οπτική μνήμη αναφέρεται στην ικανότητα του παιδιού να θυμάται οπτικό υλικό. Υπάρχουν διαφορετικά είδη μνήμης, όπως η μνήμη εργασίας (άμεση ανάκληση), μακροπρόθεσμη μνήμη (ανάκληση από λίγες μέρες έως δεκαετίες), βραχυπρόθεσμη μνήμη (ανάκληση περιορισμένης ποσότητας πληροφοριών για μικρό χρονικό διάστημα), οπτικοχωρική μνήμη (ικανότητα ανάκλησης της τοποθεσίας ενός αντικειμένου στο χώρο), οπτική διαδοχική μνήμη (ικανότητα ανάκλησης μίας διαδοχής από αριθμούς, γράμματα ή αντικείμενα με τη σειρά που παρουσιάστηκαν).

• Οπτική προσοχή: Η οπτική προσοχή αναφέρεται στην εγρήγορση και την ετοιμότητα του παιδιού για ενεργή μάθηση χρησιμοποιώντας οπτικά ερεθίσματα. Αυτό απαιτεί συνειδητή προσπάθεια του παιδιού να συγκεντρωθεί και να χρησιμοποιήσει τους μύες του ματιού για να εστιάσει αποτελεσματικά στα οπτικά ερεθίσματα που του δίνονται, να τα παρατηρήσει, να επιλέξει ποια θα χρησιμοποιήσει και ποια θα αγνοήσει. Ένα παιδί με δυσκολία στην οπτική προσοχή, ενδέχεται να δυσκολεύεται να παρατηρήσει λεπτομέρειες που θα συνεισφέρουν θετικά στη μάθηση ή τη συμπεριφορά του ή μπορεί να υπερβάλουν με λεπτομέρειες που πρέπει να αγνοηθούν. 

3. Οπτικοκινητικός συντονισμός: Η συνεργασία ματιών και χεριών για την εκτέλεση ενός έργου. Δυσκολία στον οπτικοκινητικό συντονισμό σημαίνει ότι ο μηχανισμός της κίνησης και της όρασης δε μπορούν να συνεργαστούν. Ένα παιδί με δυσκολίες στον οπτικοκινητικό συντονισμό μπορεί να:

• Μην χρησιμοποιεί υποστηρικτικά το άλλο χέρι στη γραφή ή στην αντιγραφή
• Περιστρέφει το σώμα του
• Έχει κακή ισορροπία
• Έχει λανθασμένη στάση σώματος
• Έχει δυσκολία στις σακκαδικές κινήσεις, δηλαδή στις γρήγορες και ταυτόχρονες κινήσεις και των δύο ματιών από τον ένα στόχο στον άλλο.
• Δυσκολεύεται στην αποκωδικοποίηση γραμμάτων, στη γραφή και την ανάγνωση

 

Έχοντας αυτές τις πληροφορίες κατά νου, μπορούμε να κατανοήσουμε πλέον, τη σημασία της οπτικής αντίληψης στη διαδικασία της μάθησης, αλλά και στην καθημερινότητα κάθε ανθρώπου!

Εάν παρατηρείτε δυσκολίες, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, μη διστάζετε να αναζητήσετε τη συμβουλή ενός εργοθεραπευτή, ώστε να αξιολογηθεί εξατομικευμένα το παιδί σας και να εντοπιστούν τυχόν δυσκολίες έγκαιρα.

 

Ανθολόγιο

Κέντρο Ειδικών Θεραπειών
Αισχύλου 17, Αιγάλεω
Τηλ: 2114236052 
email: anthologio_aigaleo@yahoo.com

Follow us